Dinh Thầy Thím (La Gi, Bình Thuận) nằm giữa thảm rừng yên tĩnh, kiến trúc mang đậm nét cổ kính với những mái ngói đỏ cong vút, cùng những hình tượng đắp nổi tinh xảo trên cột, trên vách... vẫn trường tồn theo năm tháng, và đã được xếp hạng là Di tích cấp quốc gia.

Dinh Thầy Thím (La Gi, Bình Thuận) nằm giữa thảm rừng yên tĩnh, kiến trúc mang đậm nét cổ kính với những mái ngói đỏ cong vút, cùng những hình tượng đắp nổi tinh xảo trên cột, trên vách... vẫn trường tồn theo năm tháng, và đã được xếp hạng là Di tích cấp quốc gia.

Từ lâu, Dinh không chỉ là nơi người dân và du khách thập phương lui tới cúng bái, mà họ còn đến để chiêm ngưỡng một kiến trúc công phu, tham quan một thắng cảnh núi rừng nối biển cả thanh bình, và cũng là dịp để tìm hiểu văn hóa - lịch sử của vùng đất La Gi, Bình Thuận.


Kiến trúc Dinh Thầy Thím

Quần thể kiến trúc Dinh được bao quanh bởi một bức tường hình thang vuông, chu vi gần 600m như tôn thêm vẻ trang nghiêm. Vòng thành trổ ba lối vào Dinh, cổng chính ở phía trước và cổng phụ ở hai bên tả hữu.

Dinh vốn được xây dựng bằng những nguyên vật liệu sẵn có tại địa phương, với: gỗ đóng vai trò chủ đạo, chất vữa kết dính được pha trộn từ vôi - cát - mật đường - nhựa cây, mái lợp ngói âm dương, nền lát gạch Bát tràng.

Các công trình kiến trúc chính của Dinh đều quay về hướng Tây, gồm: cổng chính, võ ca, chính điện, nhà tiền hiền, bình phong, khu mộ Thầy Thím và một số công trình phụ cận khác. Trong đó, chính điện, võ ca, nhà tiền hiền đều sử dụng lối kiến trúc “tứ trụ”, một mô hình kiến trúc tôn giáo rất phổ biến ở Bình Thuận trong các thế kỷ 18 - 19.

- Đặc biệt là 4 cột chính ở khu vực trung tâm Dinh được các nghệ nhân thời bấy giờ trau chuốt và tạo dáng rất tinh tế, đạt đến đỉnh cao trong nghệ thuật điêu khắc gỗ. Toàn bộ chân đế của các cột được gờ chỉ, cách điệu dạng một bình hoa mềm mại, phần thân cột vát thành hình trụ vuông vức, phần đỉnh cột thu nhỏ dạng hình trụ tròn. Đây là nét kiến trúc hiếm hoi và độc đáo trong gần 300 di tích ở Bình Thuận.

Trên thanh xà còn lưu dòng chữ Hán được khắc chìm, ghi “Kỷ Mão niên thập nhị quạt nhị thập ngũ nhật kiến tạo” - nghĩa là kiến tạo ngày 25 tháng 12 năm Kỷ Mão (1879), đánh dấu một mốc lịch sử Dinh Thầy Thím.


Khu mộ Thầy Thím

Vốn gắn liền với tình cảm, niềm tin và tín ngưỡng lâu đời, nên mỗi khi đến cúng bái, tham quan Dinh Thầy Thím, du khách không quên viếng mộ Thầy Thím thắp hương, việc làm đó thể hiện truyền thống văn hóa tốt đẹp, biểu trưng cho đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của người dân Việt Nam.

Mộ Thầy Thím tọa lạc giữa khu rừng Bàu Thông, cách Dinh khoảng 3km về phía Tây, khung cảnh thanh vắng, trữ tình. Từ Dinh, ngồi trên chiếc xe bò thô sơ xuyên qua cánh rừng dầu sẽ đưa du khách đến mộ Thầy Thím, hoặc có thể đến mộ bằng phương tiện ôtô, xe máy men theo tỉnh lộ.

Khu mộ có 4 nấm mồ đắp bằng cát trắng vút cao thành 2 hàng, theo truyền thuyết dân gian thì hai mộ phía trước là mộ Thầy - Thím, hai mộ phía sau là đôi Hắc - Bạch Hổ (được coi là vệ sĩ, đệ tử của Thầy Thím). Từ năm 1988, ban quản lý Khu di tích Dinh Thầy Thím đã xây thêm một bức tường thành bằng đá bao bọc lấy khu mộ.


Sự tích Dinh Thầy Thím

Tương truyền, ngày xưa ở Quảng Nam có vợ chồng đạo sĩ giàu lòng nhân ái, võ thuật hơn người, nghĩa cử cao đẹp được dân làng mến mộ. Vì bị nhà vua xét xử oan, nên đạo sĩ cùng vợ phiêu bạt vào làng Tam Tân (nay là xã Tân Tiến, thị xã La Gi, tỉnh Bình Thuận) lánh nạn. Và cũng từ đây, những câu chuyện về đức độ của vợ chồng đạo sĩ được hết lòng ca ngợi, dân làng Tam Tân thân thiết gọi vợ chồng đạo sĩ là Thầy Thím.

Ngày ngày, Thầy Thím làm nghề đốn củi, đóng ghe, bốc thuốc chữa bệnh cứu người. Khi làng có nạn, Thầy Thím trừng phạt bọn buôn gạo lợi dụng mất mùa bóp chẹt dân nghèo, cứu giúp dân chài trong cơn sóng to gió dữ. Thầy Thím còn thuần hóa cả thú rừng là nỗi sợ của người dân khi buổi đầu khai phá thiên nhiên hoang dã...

Về sau, một ngày mùa thu, hay tin Thầy Thím qua đời, dân làng loan báo, vội vã tìm đến nơi, thì thấy hai ngôi mộ bằng cát trắng phau được thú rừng vun đắp ở gần nơi Thầy Thím tạ thế. Hàng năm, cứ đến mùng 5 tháng giêng âm lịch, người ta lại thấy có đôi Hắc - Bạch Hổ thường xuyên về tảo mộ, phủ phục gần đó canh gác mộ. Khi đôi Hổ qua đời, dân làng an táng ngay sau mộ Thầy Thím để tưởng nhớ hai con vật có nghĩa, tận trung với người.

Để ghi ơn công đức của Thầy Thím, người dân địa phương chung sức lập đền thờ, nay là Dinh. Qua năm tháng, nghĩa cử Thầy Thím vẫn được dân gian lưu truyền, thế nên đến đời vua Thành Thái năm thứ 18, nhà vua đã xem xét lại án xử trước đây và sắc phong cho Thầy Thím là “Chí Đức Tiên Sinh, Chí Đức Nương Nương Tôn Thần”.

Sự tích Thầy Thím là một truyền thuyết dân gian được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Nội dung mang nhiều yếu tố tích cực và có giá trị giáo dục, đề cao tính nhân nghĩa, đạo đức, nhân cách cao đẹp qua nhân vật Thầy Thím.


Lễ hội Dinh Thầy Thím

Hàng năm, Dinh có hai dịp lễ lớn: Lễ Tảo Mộ (nhằm ngày mùng 5 tháng giêng âm lịch) và Lễ Tế Thu (kéo dài từ ngày 14 - 16 tháng 9 âm lịch). Lúc này, khắp không gian nghi ngút khói hương, trầm bỗng tiếng chuông, như đưa người dân và du khách vào sâu thẳm của thế giới tâm linh.

Dịp lễ hội còn có nhiều tiết mục hấp dẫn như: chèo bã trạo, diễn xướng sự tích Thầy Thím, biểu diễn võ thuật, lân múa thi tài... tạo nên tâm thế ngày hội sôi động. Du khách đến xin lộc Thầy Thím, phóng sanh thả chim về rừng, cùng làm công tác từ thiện... cũng cố niềm tin, tìm sự thanh thản nơi tâm hồn.


Biển Dinh Thầy Thím

Sau khi viếng chùa Dinh Thầy Thím, vãn cảnh núi rừng, du khách thường ra đoạn bờ biển gần Dinh (bãi biển Tân Hải, mỏm Đá Chim) cách đó chừng 3km, để thỏa thích đắm mình trong làn nước mát, tắm nắng trên bờ cát mịn, thư giãn dưới rặng dừa xanh, và thưởng thức các loại hải sản tươi ngon ở vùng duyên hải.